Şefaatli Yozgat ilinin güneyinde yer alan, Kırşehir ile Nevşehir´e sınırı olan ve il merkezine 41 km uzaklıkta bulunan ilçedir.

Osmanlı döneminde ufak bir köy olan Şefaatli, Cumhuriyet döneminde Ankara Kayseri demiryolu hattının hizmete açılmasından sonra gelişmeye başladı. 1954 yılında Yozgat´ın ilçesi oldu.

Deniz seviyesinden 907 m yükseklikteki Şefaatli´nin nüfusu 10.704´dür. 833 km² yüzölçümüne sahip ilçeye bağlı 3 belde belediyesi ve 41 köy bulunmaktadır. Karasal iklimin görüldüğü ilçenin büyük bir kısmı bozkır´dır. Akarsu kenarları ise genelde ağaçlıktır.

İlçe halkının büyük bir kısmı geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlar. Yetiştirilen ürünlerin başlıcaları arpa, buğday, nohut, mercimek, şeker pancarı, fasulye, soğan, fiğ, korunga, yonca,üzüm, elma ve ayvadır. Büyük ve küçükbaş hayvancılığın yapıldığı ilçede beslenen hayvanların başlıcaları sığır, koyun, ve Ankara keçisidir.

İLÇEMİZİ TANIYALIM

Rakım 907 m.
Yüzölçümü 833 km2
Nüfus 30.013


İl topraklarının güney batısında yer alan ilçenin kuzey doğusunda merkez ilçe güney doğusunda Boğazlıyan,güney batısında Nevşehir batısında;Kırşehir ve kuzeybatısında Yerköy bulunmaktadır.
İlçenin arazisi genellikle dalgalı düzlüklerden oluşmaktadır.delice ırmağının iki yanında düzlükler ile bunları kuzey ve güneyden kuşatan dağlar yer şekillerinin genel hatlarını çizmektedir.İlçe sınırları içerisinde kayda değer engebe bulunmamaktadır.Düzlükler ise kanak suyu ve kolları tarafından derin vadilerle parçalanmıştır.bu vadilerden karanlık dere,delice ırmağının oluşturduğu,içerisinde bağ-bahçe ve güzel doğa görüntülerinin yer aldığı 30 km uzunluğunda bir çukurdur.
İlçenin başlıca akarsuları,Delice ırmak ile onun kollarından olan kanak çayıdır.çevredeki küçük dere özleri toplayan kanak çayı Şefaatli ilçe merkezinde karacaali özüyle birleşerek,delice ırmağı oluşturmaktadır.bu akarsuların hepsini yazı mevsiminde suları çekilmekte çoğu küçük derelerde de kurumaktadır.buharda ise, kar erimeleri ve yağışlarla su seviyeleri yükselmektedir.
İlçenin iklimi,il genelinde olduğu karasal iklim olmakla beraber, kışları il merkezine göre daha yumuşaktır.Bu özellik Karanlıkdere vadisinde daha da belirginleşmiştir.Yazların sıcak ve kurak kışların soğuk ve sert geçtiği ilçede,yağış mevsimi ilk ve son bahardır.
Yarı kurak iklimden dolayı,bozkırların geniş yer tuttuğu ilçede vadi tabanları özellikle Karanlık dere vadisi kavak.söğüt ve çeşitli meyve ağaçlarıyla güzel bir manzara oluşturmaktadır.Orman alanları ise yok denecek kadar azdır.
İlçenin nüfusu 2000 yılı genel nüfus sayımına göre 30.013 kişi olup 13.728’i ilçe merkezinde 16.285’i ise köylerde yaşamaktadır.İlçe nüfus yoğunluğu ise 36 kişidir.
En önemli gelirleri tarım ve hayvancılık olan içlenen Hüyükkışla, Kuzayca,Gülistan göletleriyle sulu tarım arazisi genişlemiştir.Bu alanlarda; fasulye,şeker pancarı soğan ve patates;kuru tarım ürünlerinde ise buğday arpa nohut ve mercimek gibi ürünler yetiştirmektedir.Karanlıkdere de ise iklim daha ılıman olduğu için üzüm ayva ve elma gibi ürünlerde bol miktarda üretilmektedir
İlçede mera ve tarım hayvancılığı yaygındır.Daha çok et ve süt verimi yüksek olan büyükbaş hayvanlar beslenmekte olup,küçük baş hayvanlarda da koyun ve keçi besiciliği yapılmaktadır.Bu durumun özellikle yem bitkileri (yonca,korunga,fig)üretimin yaygınlaşmasına yol açmıştır.
İLÇEMİZİN YERİ
Şefaatli ilçemiz, İç Anadolu Bölgemizin Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. İlçe merkezi, Karasu ve Aksu çaylarının birleştiği vadi tabanında kurulmuştur. Ankara- Kayseri demiryolu ilçe merkezinden geçer.
Doğu ve Kuzeyden Merkez İlçe, Batıdan Yerköy, Güneyden Boğazlıyan, Nevşehir,Kozaklı ve Kırşehir- Çiçekdağı ile komşudur.
Şirin, güzel, tipik bir Anadolu yerleşim birimidir.

YÜZEY ŞEKİLLERİ
İlçemiz toprakları üzerinde dağ olarak niteleye bileceğimiz kayda değer bir yükseklik yoktur. Genel arazi görüntüsü, Delice Irmak’ ın iki yanında uzanan dalgalı düzlüklerdir. Bu dalgalı düzlükler ilçe sınırları dışındaki yayla ve dağlara kadar uzanırlar. Karanlıkdere vadisi, Delice’nin içinden geçtiği bağ ve bahçelerle dolu güzel manzaralı bir çukurluktur.
İlçemiz arazisini oluşturan dalgalı düzlükler, Delice Irmak’ı besleyen küçük derelerle sık sık yarılırlar. Aksu ve Karasu suları Şefaatli merkezinde birleşerek, Delice ırmak adını alır. Bahar aylarında Delice Irmak’ı besleyen çok sayıda küçük derelerin yatakları, tepeleri yararak Delice ırmak’a ulaşır.
İlçe arazimizdeki düzlükler, yeşil şeritler halinde akarsu kıyıları boyunca, bazen daralan, bazen genişleyen topraklar şeklinde uzanır.Bu humuslu topraklar arazi yapımızdaki en verimli ekim alanlarıdır.
İlçemizde göl yoktur. Fakat Hüyükkışla göledi önemli sulama göledi önemli sayılan bir su birikintisidir.
İKLİMİ
İlçemizde, yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı bir kara iklimi hüküm sürer. Gece ile gündüz arasındaki ısı farkı fazladır. İl merkezine göre kuş biraz daha hafif geçer. Karanlık dere vadisinde daha da yumuşar.
BİTKİ ÖRTÜSÜ
İlçemiz bitki örtüsü tarım arazilerinde başka, akarsu kenarlarında bir başkalık arz eder. Aksu, Karasu ve Delice Irmak vadilerindeki geniş alanlar bozkır içinde kıvrım kıvrım uzanan bir yeşil şerit şeklinde görülür. Akarsu kıyılarını saran bu yeşil düzlüklerin bittiği hemen sonra çıplak arazi başlar. Hakim bitki örtüsü steplerdir.
İKLİM BİTKİ ÖRTÜSÜ VE İNSAN
Bilindiği gibi tüm Yozgatlılar gibi, Şefaatli İlçemizde yaşayan insanımızda, hep toprakla uğraşır. İnsanımızın tüm hesabı, alış-verişi Yüce Allah iledir. Tarlaya tohumu “Bismillah” diyerek atmaya başlar, sonra “kurdun kuşun hakkı” diyerek devam ettirir.
Bu toprağın insanları, terleri ile toprağı hamur yaparlar. Çoluk çocuklarının rızkını temin için bile olsa, kimseye yemin etmek mecburiyetinde değildir. Allah çok verirse şükreder, az verirse yine şükreder.
Hatta az verirse, suçu kendisinde görür. “acaba ne gibi bir hata yaptım da Rabbim rızkımı azalttı” diyerek düşünür. Mütevekkildir, kanaatkardır. Tüm alışverişi Allah ile olan insanın, başka insanlara eyvallah’ ı yoktur. “önce konu komşuya, yanı sırada bana ver” diye dua edecek kadar yüksek gönüllüdür.
Toprakla uğraşan insan mert olur, sert olur, sözü demirin kertiğidir. Tüm mesele, bu havası sert, suyu sert, insanı mert insanları tanımakta, onu sevmektedir.
ÇEVRE
Aksu Karasu,Karanlık dere akarsularının ilçemiz için hayatiyeti büyüktür. Karanlık dere içindeki balıkların su kirliliğinden dolayı ölmeye başladıklarını hepimiz biliyoruz.oysa bu hayat damarlarımız mutlaka korunmalıdır. Kanak suyunun korunması,Akdağlar’dan Çayıralan’dan Boğazlıyan’dan ,Sorgundan başlar. Özel ve kamu sektörü hemşerilerimizle el ele vererek çevreyi koruma konusunda kapsamlı bir iş birliğine vakit geçirmeden gitmelidirler.Yoksa yarın çok geç olabilir.
İLÇEMİZDE ULAŞIMIN TARİHİ SEYRİ
Kağnıyı icat etmek ne derece önemli bir gelişme ise kağnıyı geliştirmemek de o derece kötü bir gelişmemişliktir.Kağnıyı yüzyıllardır Anadolu insanın kaderinde birici derecede rol oynamıştır.Sonraları,öküz yerine at, kağnı yerine at arabası koşmak büyük bir gelişme olarak görülmüştür.Fakat hemen takip eden yıllarda kaybedilen zamanın intikamı alınırcasına Türkiye’de ne varsa, tüm teknik araç ve gereçler anında ilçemize gelmiştir.
Traktörler, uzun süre hem tarım ve taşıma aracı olarak kullanılmıştır.şimdi ise gerek tarım gerekse ulaştırma araçları bakımından Türkiye’deki her türlü motorlu araç ilçemizde de mevcuttur.Fakat motorize araçların gelmesi ile iş halledilmemiştir.Bu araçların gelip gideceği yollarda bir o kadar önemlidir. Her ne kadar düne göre ulaşım yapılmayan köy yolumuz kalmadıysa da bu devirde asfalt olmayan yollarımızın olması hiçte hoş karşılanacak bir durum değildir.Dileğimizin,köylerimizin biran önce asfalt yollarla tanışmasıdır.
İLÇE MERKEZİ YOLLARIMIZ
Yolların genişliği bakımından köylerimize göre ilçe merkezimiz daha şanslıdır.İlçemiz merkezinde ana cadde ve sokaklar 20’ km asfalt yollarla birbirine bağlanmış ve ilçe içi ulaşımda problem kalmamıştır.fakat kasaba ve köylerle bağlantı stabilize yollarla sağlana bilmektedir.Şefaatli’yi Yerköy’e ve Yozgat’a bağlayan karayolu asfalt olmasına rağmen yetersizdir.
TARIM
İlçe ekonomisinin temeli tarım ve tarım ürünlerine dayalıdır. 833 km2 arazisi olan ilçemiz yüzölçümünün büyük bölümü,tarım için uygun dalgalı platolardan oluşur.bu arazinin 729.581 dekarı tarım alanı olarak kullanılmaktadır.Aksu, karasu ve delice ırmak suları ilçemiz tarımının can damarıdır.ayrıca, kanak ve Gelingüllü barajından gelen büyük kanallar sayesinde toprakların verimi önemli derecede artmıştır.65.730 Dekarlık önemli bir alanda sulu tarım yapıla bilmektedir.buna rağmen arazinin tamamı sulanamaz.663.551 dekar gibi geniş bir alanda kuru tarım yapılabilmektedir.sulu ve kuru tarım yapılamayan diğer arazi,mera olarak değerlendirilmektedir.
SANAYİ ÜRÜNLERİ
1 - Sanayi ürünlerin başında 18.000 dekarlık ekim alanı ile pancar gelir. Pancar bölge şefliğinde Alımı yapılan pancar,SORGUN Şeker fabrikasına götürülerek orada işlenmektedir.İlçemizdeki pancar üretim sahaları hammadde ihtiyacına göre artacaktır. Patates iç tüketime yöneliktir.
2 - İlçemiz Sanayi Sitesinde yaklaşık 150 İşçi Kapasitesine sahip,Elif Elektronik Tic.Ltd. Şti., Türkiye geneline ve Yurt dışına ithalatı yapılacak kapasite de Beyaz Eşya üretimi yapmaktadır.
HAYVANCILIK
Tarım ürünlerinden sonra, halkın en önemli geçim kaynaklarından biride hayvancılıktır. Bir zamanlar, İlker metotlarla yapılan hayvancılıktan gereği oranda gelir elde edemeyen köylülerimiz verimi yüksek ırkların ithali ile daha çok gelir elde etmeye başlamıştır.
Artık dededen kalma ahır ve ağıllar değil, projeli besi damlarında hayvancılık yapmaya başlamışlardır.yapılın istatistiklerden anlaşıldığı kadarıyla ilçemizde büyükbaş hayvan sayısı 14.870 tir. Ayrıca 63,000 ak karaman koyun sayılmıştır. Az da olsa kıl ve tiftik keçisi vardır.
Besi hayvancılığına bağlı olarak yonca, fiğ ve korunga gibi yem bitkilerinin ekim alanları fazlalaşmıştır. Eskiye nazaran küçükbaş hayvancılık üretiminde bir azalma görülmüştür. Bunun en önemli nedeni tarım tekniklerindeki gelişmeler, sulama imkanlarını çoğalması ile, nadasa bırakılan arazinin çok azalmasıdır. Ayrıca meraların ekim alanlarına dahil edilmesiyle küçük ve büyükbaş hayvanlar için mera yok denecek seviyelere inmiştir.
TARİHİ ESERLER
1- ŞEFAATLİ KÖPRÜSÜ
Delice ırmağın büyük bir kolu olan, Aksu Irmağı üzerindedir. Dünden bugüne Yozgat Şefaatli bağlantısını sağlayan en önemli köprüdür. Kitabesinden ve çevre yaşlılardan öğrenildiğine göre, 1322 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır. H. 1322, Miladi 1894-95 tarihinde kesme taştan yapıldığı bilinmektedir.
Köprünün kemer açıklığı 8, yüksekliği 3.20 m.dir. 2 sağment kemerli olup, kaynak tarafından 2 yuvarlak mahmuzu vardır. Uzunluğu 26.5- eni 5 metredir. Korkuluk duvarlarının yüksekliği yarım metredir.
Köprünün kitabesinde, Eski Türkçe ile şu güzel ifade yazılıdır.

“hazret-i Abdülhamid-i kam-bin
Şah-ı devran zııl’ı Rabbü’l-alemin
Sayesinde azm idüp Cevdet kulu
Köprüyü ta’mir ile eyledi methin
Mısr’ı-ı tarihini ilka iden
Feyz-i ilham-ı ilahidir hemin
(sene gurre-i Recep-1322)

Köprünün yapımı ile ilgili en yaygın rivayet şu şekildedir.
Çapanoğlu, Yozgat Büyük Caminin yapımı için Nevşehir’den aldıkları taşı Şefaatli’nin
içinden geçirirken, aksu ırmağından geçmek mecburiyetindedir. Çapanoğlu Camiinin bir an önce bitirilmesini arzu etmektedir. Kağnılarda bu yüzden çok çabuk gidip gelmektedirler.
Fakat o gün olanlar olur. Kanak yine taşmış, aksu ırmağı geçit vermemektedir. Taşlar gecikince Çapanoğlu’ dan emir gelir.
Tüm kağnılar taşları ırmağın kenarına yıksın.
Hemen köprü yapılsın ve kağnıların hızı kesilmesin. Denilen hemen yapılır. Bugünkü köprü o gün yapılan köprüdür.
PAŞAKÖY CAMİİ
Bilindiği gibi Yozgat yöresinde, Çapanoğulları’nın yaptırdığı çok sayıda camii var. Paşaköy camii’nin bu standartların dışında olduğu, mabet içine girer girmez fark ediliyor. İşlemelerde detaya daha çok önem verilmiş. Paşaköy camii, Yozgat’taki ahşap camilerin en güzel işlenmiş olanı. Duvarlarda, yakın zamanda çizilmiş olduğu belli olan resimler vardır. Kötü badana, tüm diğer camilerimizde olduğu gibi bu camimizde de sanat eserlerine duvar yazılarına zarar vermiş.
Camii içinde sol duvarın arka tarafında bir kitabe var. Üzeri kötü şekilde boyanmış, fakat yazılar okunuyor. Bu kitabeden camii yapılış tarihini H.1187(1770) olarak öğreniyoruz. Bu yazıda “Binai-Çerkes Mehmet Paşa sene 1187” ve “Tamir, Ya’kub Muzaffer 1313”^yazmaktadır.
Camiinin avlusunda, caminin arka duvarı dibinde Tokmak Hasan Paşa’nın mezarı var. Mezar taşı yumuşak bir taştan yapılmış olduğundan, kitabesindeki yazıların bir kısmı dökülmüş.
Okuna bildiği kadarıyla kitabede şu ifadeler vardır.
“ Hüve’l Halluku’l-Baki…..Hazret… bakma mezar taşıma. Bilmez… benim ta gelince başıma… Binikiyüzüç senesi Muharremü’l- haramının yiğirdiği yedinci günü Tokmak Hasan Paşa bin İsmail Bey Ruhu İçün el-Fatiha.”
KAZLIUŞAĞI KÖYÜ
Camii kesme taştan yapılmış. Kitabesinde H.1258 tamir edildiğini öğreniyoruz. Camiinin kürsüsü gibi duvara kömülmüş. Buraya pencere içinden bir merdivenden geçiliyor. Bilinmeyen mimarının sanatını taşa yapıya döktüğü nefis bir mimari tarz. Camii içi ve planı, karşılaştırılmalı düşünüldüğünde aynı mimar tarafından yapılmış olabilirler düşüncesi uyandırıyor. Camii yapılışındaki rivayette de mimarinin kendisi kadar güzel.
YEŞİLYURT CAMİİ
Bu güzel mabet, hayırsever hemşerimiz merhum, Hacı Nuri Yeşilyurt(d.1915-Ö.28 Eylül 1961) tarafından yaptırılmıştır. Binanın yapımına 1955 yılında başlanmış ve 1958 yılında hizmete girmiştir. Yapımda 800 yıl önce yapılan Ankara Aslanhane Camii planı örnek alınmıştır.camii kürsüsündeki ardıç süslemeler,sonraki yıllarda H.Nuri Yeşilyurt’un oğlu Yozgat eski senatörü İsmail Yeşilyurt tarafından yaptırılmıştır.Sanat değeri çok yüksek olan bu ardıç süslemeler.Amasya’da özel olarak yaptırılmıştır.
DOĞAL GÜZELLİKLER
KARANLIK DERE :

Şefaatli ve çevre köy sakinleri Aksu’ya da,Karasu’ya da kanak adı vermişlerdir.bu iki akarsu Şefaatli merkezinde birleşir ve resmiyette Delice ırmak adını alır.Ama biz deliceye kanak deriz.Aksu ve Karasunun birleşmesi ile Delice adını da alan kanak,Şefaatli ilçe merkezinden çıktıktan sonra,Karanlık dere mevkiine girer.karanlık dere Şefaatliden başlar,Yerköy’ün üstlerine yüksek tepeler arasından kıvrım kıvrım akarak devam eder.Delicenin derin vadi içinde akarken,etrafında yemyeşil bir kuşağı vardır.Delice ırmak kıvrıldıkça bu yeşil kuşakta kıvrılır.bu yeşil kuşağın içinde kavak,söğüt ağaçları ile birlikte,elma,ayva,armut,erik ağaçları da boy verir.iklimi yumuşak olduğu için nar bile yetişmektedir.Ayrıca karanlık dere,her türlü bağ bahçe ürünlerinin yetişmesi için de en uygun yerdir.karanlık derenin gül üzümleri de çok meşhurdur.
Köyler :1-AKCAMİ,

2-AKÇAKOYUNLU,

3-ALİFAKILI,

4-ARİFE,

5-ARMAĞAN,

6-BAĞYAZI,

7-BAŞKÖY,

8-CAFERLİ,

9-CANKILI,

10-CICIKLAR,

11-ÇAYDOĞAN,

12-DEDELİ,

13-DELİLER,

14-EKİNCİUŞAĞI,

15-ERKEKLİ,

16-GÜLİSTAN,

17-GÜLPINAR,

18-GÜZELLİ,

19-HALAÇLI,

20-HAMZALI,

21-HÜYÜKKIŞLA,

22-İBRAHİMHACILI,

23-KABACIOLU,

24-KABAKİNİ,

25-KARAKAYA,

26-KARALAR,

27-KAYKILI,

28-KAZLIUŞAĞI,

29-KIZILYAR,

30-KOÇKÖYÜ,

31-KONAKLI,

32-KUMKUYU,

33-KÜÇÜKİNCİRLİ,
 

34-SAATLİ,

35-SAÇLI,

36-ŞEREFOĞLU,

37-TAHİROĞLU,

38-TEMLİK,

39-TÜRDÜLER,

40-KIZLKOCA,

41-YILDIZ

KASABALARIMIZ

1-KUZAYCA KASABASI

2-PAŞAKÖY KASABASI

3-SARIKENT KASABASI